«Жаңа материалдар» ғылыми-зерттеу институты
Ғылыми жетекші –х.ғ.к., ХжХТ кафедрасының меңгерушісі Такибаева А.Т.
Өзектілігі
Табиғи тритерпеноидтар және олардың туындылары кең қолдану мен синтетикалық мүмкіндіктеріне байланысты жаңа биоактивті препараттарды іздеумен айналысатын бүкіл әлемдегі зерттеушілердің назарын аударады. Алынған қосылыстарды кейіннен биоскринингтен өткізе отырып, тритерпеноидтар мен олардың туындыларының молекулаларын модификациялау фармакологиялық әсерінің кең спектрі бар жаңа жоғары тиімді препараттарды жасау үшін өзекті болып табылады.
Жобаның мақсаты
Отандық өсімдіктерден табиғи тритерпеноидтарды бөліп алудың тиімді әдістерін зерттеу және олардың негізінде жаңа биологиялық белсенді туындыларды кейіннен синтездеу.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер
Бетулин туындылары оны фенилферроценил спиртімен, глиоксал қышқылымен және тетраметилгликолурилмен, диметилгорфосфатпен әрекеттестіру арқылы алынды. Алынған қосылыстардың «құрылым-биобелсенділік» байланысын синтездеу және зерттеу жүргізілді.
Классикалық синтез, микротолқынды және ультрадыбыстық белсендіру жағдайында тритерпеноидты туындыларды алу әдістері мен синтезінің, гидроксилмен алмастырылған бетулинді гетероциклизациялау арқылы тритерпеноидтардың фармакологиялық белсенді туындыларының оңтайлы шарттары әзірленді. Синтезделген заттардың физика-химиялық және спектрлік сипаттамалары, «құрылым-биобелсенділік» байланыстары зерттелді.
Жаңа функционалдық алмастырылған тритерпеноидтардың және олардың туындыларының антиоксиданттық, микробқа қарсы, қабынуға қарсы және биологиялық белсенділіктің басқа түрлеріне белсенділігіне биоскрининг жүргізілді.