ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МАТЕРИАЛТАНУ ОРТАЛЫҒЫ

Халықаралық Материалтану орталығын (ХМО)құру мақсаттары:

-Отандық және шетелдік ғалымдардың материалтану саласындағы web-сайт пен ақпараттық порталды пайдалануы негізінде ғылыми зерттеулер жүргізу үшін рұқсат беру және құру.

-Қазақстанның ғылыми-зерттеу қоғамдастығы үшін ақпарат алмасу және ресурстарды бірлесіп пайдалану үшін орталық хабтың ақпаратына қолжетімділік беру.

— Ғылыми және ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (ҒЗТКЖ) жүргізуін қамтамасыз ету.

— Ұлттық зертханалардың, ұжымдық пайдалану зертханаларының, Виртуализацияның бірыңғай кеңістігіндегі зерттеу орталықтарының қызметін алыс шетел зертханаларымен және орталықтарымен үйлестіру.

Халықаралық Материалтану орталығының қызметі Ұлттық зертханалардың, ұжымдық пайдалану зертханаларының, зерттеу орталықтарының қызметін визуалдаудың Бірыңғай кеңістігінде алыс шетел зертханаларымен және орталықтарымен үйлестіруді жүзеге асыру және материалтану және тау-кен-өнеркәсіп секторы саласындағы ғылыми және ғылыми-техникалық қызмет субъектілерінің ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар (ҒЗТКЖ) жүргізуін қамтамасыз ету ретінде қарастырылады, сондай-ақ аға және кіші ғылыми қызметкерлердің ынтымақтастығына және зерттеу қызметіне магистранттарды тартуға жәрдемдеседі.

Қазіргі уақытта халықаралық Материалтану орталығы шеңберінде гранттық қаржыландыру тақырыптары орындалуда, олар: «Тау-кен металлургиялық жабдықтарының бөлшектері үшін жоғары пайдалану қасиеттері бар «Нихард» класты шойындарды өндіру технологиясын әзірлеу және енгізу» (ҚР БҒМ ҒК 2020 жылғы «12» қарашадағы №244-3 шарт бойынша); «Тау-кен жабдықтарының бөлшектеріне арналған хромды антифрикциялық шойындарды өндіру технологиясын әзірлеу және енгізу» (ҚР БҒМ ҒК 12.03.2021 ж. №115-КМУ2-1 шарт); «Жаңа ыстыққа төзімді қорытпаны және оның негізінде металлургиялық өндіріс үшін бөлшектер алу технологиясын әзірлеу және енгіз» (ҚР БҒМ ҒК 12.03.2021 ж. №115-КМУ2-2 шарт).

«Металлургия» және «Материалтану және жаңа материалдар технологиясы» білім беру бағдарламалары бойынша студенттермен, магистранттармен және докторанттармен сабақтар өткізіледі.

Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университетіндегі халықаралық Материалтану орталығы базасында ыстыққа төзімді жаңа қорытпаларды балқыту технологиясы әзірленіп, өндіріске енгізілді, теориялық есептеулер жүргізілді, бүйірлі және төменгі ауа қоршауы бар вакуумдалған опока қондырғысы жобаланды, патенттелді және өндіріске енгізілді, бұл ыстыққа төзімді қорытпалардан құймаларды алудың технологиялық процесін жақсартуға мүмкіндік берді. Өзектілігі — біздің елімізде ыстыққа төзімді материалдар өндірісінің болмауына байланысты. Ыстыққа төзімді қорытпалардың өзіндік өндірісін құру осы сектордағы импортқа тәуелділікті азайтуға, жаңа жұмыс орындарын құруға және құю және металлургия өндірісін жаңа деңгейге көтеруге мүмкіндік берді. Никель қорытпаларымен салыстырғанда өзіндік құны едәуір төмен (40-50%-ға) тәжірибелік қорытпаның ыстыққа төзімділігі олармен ұқсас ыстыққа төзімді қасиеттерге ие.

Қорытпалар өндірісінің технологиялық тізбегін оңтайландыруға мүмкіндік беретін өндірістік алаңдардағы оңтайлы логистикалық схема – құю өндірісі – құю – кристалдану – термоөңдеу – тазарту – сапаны бақылау. Газдандырылатын үлгілер бойынша құю әдісімен құймаларды дайындау процесінің өзектілігі кедір-бұдырлығы төмен геометриялық дәл құймаларды дайындаумен расталады. Осы логистикалық схеманы енгізу бүкіл технологиялық тізбекті оңтайландыруға, технологиялық процестің уақытын қысқартуға, еңбек жағдайларын жақсартуға және өнімділікті 20-30% — ға арттыруға мүмкіндік берді. Газдандырылатын үлгілерді жасау үшін қайталама құрылыс полистиролын пайдалану құймалардың құнын 40% — ға төмендетіп, полистирол қалдықтарын құймалардың сапасына әсер етпей кәдеге жаратуға мүмкіндік берді.

Коррозияға қарсы жабындардың беріктігін арттыру әдістері ұсынылған. Өзектілігі қолданыстағы жабындардың қымбаттығына, пайдалану мерзімінің төмендігіне және импорттың жоғары үлесіне байланысты. Ол бірлесіп жасаған коррозияға қарсы жабындар ерекше, өйткені олар өзін-өзі қалпына келтіру қабілетіне ие, бұл олардың қызмет ету мерзімін 50-70% арттырады. Жабынның бірегейлігі галлуазитті нанотүтікшелерді қолдануға негізделген. Қазақстандық мазмұнның жоғары үлесі төмен құнды және сәйкесінше өнімнің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етеді.

Соңғы ғылыми әзірлемелер металлургия секторының жабдықтары үшін материалдардың тозуға төзімділігін арттырумен байланысты. Дамудың өзектілігі қолданыстағы бөліктердің қызмет ету мерзімінің төмендігімен байланысты. Мұның себебі-металлургиялық жабдықтың шарттары мен пайдалану ерекшеліктерін ескермей, кең профильдегі тозуға төзімді материалдарды пайдалану. Бұл ғылыми даму идеясының өзіндік ерекшелігі-материалдың «мақсаттылығы» алғаш рет ескеріліп, оның бұзылу себептерін мұқият зерделеуге және қолданыстағы жүктемелер мен сыртқы факторларды талдауға негізделген. Мысалы, жаңа тозуға төзімді шойын сияқты кейбір әзірлемелер өндіріске енгізілген және тегістеу денелерін өндіруде белсенді қолданылады.

Орындалатын жұмыстардың маңыздылығы аталған саладағы мамандандырылған ұйымдармен тығыз өзара іс – қимылмен: «Росатом» атом энергетикасы жөніндегі мемлекеттік корпорациясы (Ресей), Поля Сабатье университетінің (Тулуза) CIRIMAT зертханалары — Францияның Аэронавтика орталығы, Лотарингия университеті (Нанси, Франция), Ұлы Петр СПбПУ ҰЗУ (Ресей), «АрселорМиттал Теміртау» АҚ және т. б. расталады.

Халықаралық Материалтану орталығы базасында ғалымдардың әзірленген және практикада іске асырылған жұмыстары қалдығы аз, энергия және материал үнемдеуші технологиялар болып табылады. Сапалы үздіксіз өнімді ұйымдастыруға тиімді әсер тек технологиялық процестерді дұрыс таңдау арқылы, өндірістің техникалық жабдықталуына сәйкес, белгілі бір факторлардың дайын өнімге қалай әсер ететінін алдын-ала болжау мүмкіндігімен қол жеткізілетіні белгілі.

Осының барлығы Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университетінің қызметкерлері әзірлейтін технологиялардың негізінде жатыр.