AP15473335 «Көлік техникасының іштен жану қозғалтқыштарының пайдаланылған газын тазартудың ультрадыбыстық әдісін әзірлеу және зерттеу» ғ.ж. Сарсембеков Б. К.
Өзектілігі
Зерттеу гипотезасы – автомобильдің бәсеңдеткіште орналасқан ультрадыбыстық сәулелендіргіш әрекеті есебінен пайдаланылған газдарды тазарту мүмкіндігі және автомобильдің ішкі жану қозғалтқышынан шығатын газдардың гидродинамикалық коагуляциясының жоғарылауы.
Зерттеу өзектілігі оларды мұндай зерттеу конструкциясы мен әдістемесінің болмауымен анықталады.
Жобаның мақсаты
Зерттеудің мақсаты ультрадыбыстық автомобиль бәсеңдеткішін есептеуге, конструкциялауға және тәжірибелік үлгісін жасауға мүмкіндік беретін нәтижелер алу болып табылады.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер
Алынған нәтижелер:
— ультрадыбыстық автомобиль бәсеңдеткішінің конструкциясы есептелді, негізгі параметрлері анықталды және автомобиль көлігінің пайдаланылған газын тазарту үшін датчиктерді, бәсеңдеткіштегі сәулелендіргіштерді бекіту орындарымен жасалған. Эксперименттік ультрадыбыстық автомобиль бәсеңдеткішінің жұмысын математикалық және физикалық модельдеу жүргізілді.
— стендтік, зертханалық және физика-техникалық эксперименттердің нәтижелері бойынша көлік техникасының пайдаланылған газына ультрадыбыстың әсер етуінің эмпирикалық заңдылықтары анықталды.
Эксперименттік зерттеу жүргізілді (1-4-сурет). Уыттылықты азайту диаграммалары, күйенің тұнған массасының тұну қашықтығына тәуелділік графигі, күйе бөлшектерінің көлденең қозғалысының негізгі заңдылықтары анықталды, тұнған күйе массасының салыстырмалы кестелері дайындалды.
Алынған нәтижелер осындай жабдықты дайындау және енгізу үшін сындарлы және өндірістік базаны құру бойынша ғылыми-техникалық бағыт құруға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, осы бағытты дамыту кезінде біздің ұйымның ғылыми-техникалық және кадрлық әлеуеті кеңейтілетін болады. Әзірленген жобалар машина жасау зауыттары мен автопарктерге (Қарағанды қ. «№1 машзавод», Қарағанды қ. «№3 автобус паркі» ЖШС) ультрадыбыстық автомобиль бәсеңдеткіштерін дайындау және сату үшін берілетін болады.
 |
 |
| 1-сурет — Толық өлшемді ультрадыбыстық автомобиль бәсеңдеткішінде эксперименттер жүргізу | 2-сурет –Автомобильдің 4 компонентті «Инфракар М-1.01» газ анализаторында пайдаланылған газдың уыттылығын анықтау
|
 |
|
3-сурет – «ИНФРАКАР-Д 1-3.01» түтін өлшегіштегі пайдаланылған газдың түтінін анықтау
Зерттеу тобы
- Сарсембеков Бауыржан Кобланович – ғылыми жетекші, т.ғ.м., ҚазКҚДИ ғылыми қызметкері, инновациялық технологиялар колледжінің оқытушысы.
Хирш индексі — 1.
Author ID в Scopus: 57247269800
ORCID ID: 0000-0002-4815-1823
- Кадыров Адиль Суратович – ғылыми кеңесші, т.ғ.д., КТжәнеЛЖ кафедрасының профессоры.
Хирш индексі-5.
Researcher ID: W-4738-2018
Author ID в Scopus: 57194507769
http://orcid.org/0000-0001-7071-2300
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Автомобильдердің пайдаланылған газын тазарту үшін толық өлшемді ультрадыбыстық автомобиль бәсеңдеткіші жасалды.
Қолдану саласы
Көліктік машина жасау. Автомобиль көлігі.
ИРН АР15473207 «Газдандырылатын модельдер бойынша ақаусыз біртекті құймаларды дайындау технологиясын әзірлеу» ғ.ж. Ковалева Т.В.
Өзектілігі: Біздің елімізде құюдың бірқатар әдістері қолданылады: құмды-сазды қалыптарға құю, балқытылатын қалыптарға құю, қысыммен құю. Ең кең таралған және перспективалы әдістердің бірі — газдандырылатын модельдер бойынша құю (ГМҚ) болып табылады. Өнеркәсіптік өнімді өндіруге құймалардың үлестік шығынын азайтуға ұмтылу керек. Газдандырылатын модельдер бойынша құюды қолдану құймалардың геометриялық және өлшемдік дәлдігінің артуына әкеледі, металл сыйымдылығы төмендейді, металл шығындары мен өзіндік құны төмендейді. ГМҚ пайдалану арқылы құймаларды жасау кезінде механикалық өңдеу шығындары, ішкі беттерді өңдеу күрделілігін қоспағанда, шамамен 25% немесе одан да көп төмендейді; көптеген жағдайларда құймаларды механикалық өңдеу толығымен жойылуы немесе минимумға келтірілуі мүмкін, сондықтан құймаларды тазарту жеңілдетіліп, тезірек орындалады. Жобаны іске асыру өндірісте, мысалы, «Қазақмыс» корпорациясы» ЖШС, «Пархоменко атындағы ҚМЗ» ЖШС және т. б. кәсіпорындарында алынған нәтижелерді одан әрі коммерцияландыруға мүмкіндік береді.
Жобаның мақсаты: әрі қарай коммерцияландыру перспективалары бар өзіндік құны төмен құрамы мен құрылымы бойынша тығыз және біртекті құймаларды алу.
Күтілетін нәтижелер:
— өзіндік құны төмен көбікполистиролдық газдандырылатын моделінің жаңа құрамы;
— газдандырылатын модельдер бойынша құюдың жаңа технологиялық режимдерін пайдалана отырып, тығыз, біртекті құрылымы бар ақаусыз құймаларды дайындау технологиясы;
— құймалардың тәжірибелік партиясын алу, өндіріс өкілдерімен әзірленген және келісілген процестің технологиялық картасы, өнеркәсіптік жағдайларда технологияны сынау актісі;
-Web of Science деректер базасында импакт-фактор бойынша алғашқы үш квартилден шетелдік журналдарда екі мақаланы немесе Scopus деректер базасында CiteScore бойынша кемінде 50% процентилі бар, ҒЖБССҚК базасындағы журналдарда екі мақаланы, жоба тақырыбы бойынша 1 монографияны жариялау.
2023 жылы. Құю және құрылыс полистирол түйіршіктерін қолдана отырып, көбікполистирол моделінің кешенді құрамы таңдалды. Қалыптасатын құйманың тығыз біртекті құрылымын қамтамасыз ету үшін модельдің оңтайлы газ өткізгіштігі мен тығыздығы анықталады.
Қажетті газ өткізгіштігін сақтай отырып, күйікті болдырмау үшін көбікполистирол моделіне күйікке қарсы бояудың құрамы таңдалды және қолдану режимдері таңдалды, ҒЖБССҚК базасынан журналда мақала жарияланды.
 |
||
| 1-сурет — Құйманың кедір-бұдырлығының құрылыстық көбікполистиролының құрамына тәуелділік графигі
|
||
 а) |
 б) |
 в) |
| 2-сурет — Үлгіні пеште әртүрлі температурада ұстау
(а — бастапқы үлгі; б — 200°C температурада пеште ұстағаннан кейін үлгінің қалдығы, в -850°C температурада пеште ұстағаннан кейін үлгінің қалдығы)
|
||
 |
||
5-сурет — Құйманың қатаю процесін модельдеу
Зерттеу тобы
- Ковалева Татьяна Викторовна – ғылыми жетекші, магистр, ҚазКҚДИ аға ғылыми қызметкері, НТМ кафедрасының оқытушысы.
Хирш индексі — 3
ORCID 0000-0002-1186-1805
Researcher ID A-2567-2017
Scopus ID 57211297553
SPIN-код: 6151-2800
- Исагулов Аристотель Зейнуллинович – ғылыми кеңесші, т.ғ.д., профессор, «Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті» КеАҚ атқарушы директоры.
Хирш индексі — 8
ORCID 0000-0003-2174-9072
Researcher ID C-7415-2016
Scopus ID 57211295299
SPIN-код: 3643-2646
2023 жылғы жарияланымдар тізімі:
- Ковалёва Т.В., Исагулов А.З. // Исследование возможности применения моделей комплексного состава в технологии литья по газифицируемым моделям // Труды университета, №2, 2023г., с. 85-88 (DOI 10.52209/1609-1825_2023_2_85).
- Tatyana Kovalyova, Yevgeniy Skvortsov, Svetlana Kvon, Michot Gerard, Aristotle Issagulov, Vitaliy Kulikov and Anna Skvortsova // Titanium Carbide and Vibration Effect on the Structure and Mechanical Properties of Medium-Carbon Alloy Steel //Coatings 2023, 13, 1135. (https://doi.org/10.3390/coatings13071135).
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат:
Алынған нәтижелер машина жасау өндірісінің дайындау цехтарында іске асырылуы мүмкін, осы жұмыстың теориялық және практикалық нәтижелері құю өндірісінде, сондай-ақ оқу мақсаттарында пайдаланылуы мүмкін.