AP14972804 «Жобалаудың формалданған әдістемесі негізінде өндірісті технологиялық даярлаудың бағдарламалық қамтамасыз етуін әзірлеу» ғ.ж. Савельева Н.А.
Өзектілігі
ҚР инновациялық-индустриялық даму контекстінде технологияны (технологиялық процестерді және оларды жарақтандыру құралдарын) әзірлеу мерзімдерін қысқартуға қойылатын талаптар оның сапасын жақсарту кезінде өсті. Бұл әсіресе өндірістік жүйелердің кең дамуымен өзекті болады. Бұл жүйелерді тиімді пайдалану технологиялық дайындықты автоматтандыруды, соның ішінде анағұрлым еңбек көлемді болып табылатын әзірлеу технологиясын жобалауды қажет етеді.
Өндірісті дайындаудың төмен қарқыны өндіріс қарқынын тежейді және өндірісті жетілдіру шараларының тиімділігін айтарлықтай төмендетеді. Машина жасаудағы өндірісті қарқындатудың маңызды құралы технологияны жобалауды автоматтандыру болып табылады, ол күнделікті және шығармашылық салаларда инженерлік еңбекті автоматтандыруды қамтамасыз етуі керек.
Жобаның ғылыми жаңалығы жобалау процесі мен технологиясын формалдаудан тұрады, оның негізінде әртүрлі өнімдерге, соның ішінде бұрын өндіріске енбеген жаңа өнімдерге арналған технологиялық процестерді жобалау мүмкіндігі сияқты қасиеттері бар бағдарламалық өнім жасалады; технологиялық шешімдерді объективті қабылдауды қамтамасыз ететін және өндіріс процесінде дайындамаларды сапалық және сандық түрлендіру динамикасын көрсететін бөлшектерді механикалық өңдеудің технологиялық процесінің математикалық модельдерін жасаудан; базалар жиынтығын, өңдеудің, ауысулар мен операциялардың оңтайлы жоспарларын қалыптастыру алгоритмдерін әзірлеуде; жобалау уақытын қысқартуды қамтамасыз ететін және өндірістік шығындар мен сапа шығындарын азайтатын субъективті қателіктерді болдырмайтын диалогсыз режимде технологиялық жобалау әдістемесін әзірлеуден тұрады.
Жобаның мақсаты бір және ұсақ сериялы өндіріс жағдайында бөлшектерді кесу арқылы механикалық өңдеудің технологиялық процестерін автоматтандырып жобалау жүйесін әзірлеу болып табылады.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер
2022 жылы қойылған мәселені шешу үшін күрделілік теориясына, жеке конструкторлық-технологиялық элементтерді таңдауға, жобалық шешімдердің ұқсастығына және күнтізбелік жоспарлауға негізделген шетелдік дереккөздерге талдау жүргізілді.
- ҒЖБССҚК ұсынған журналда 1 мақала жарияланды.
- РҒДИ базасына кіретін рецензияланатын шетелдік журналда 1 мақала жарияланды.
2023 жылы қойылған мәселелерді шешу үшін өндірістік шығындар мен сапа шығындарының шамасын ескере отырып, кескіш құралдың оңтайлы жиынтықтарын, технологиялық өңдеу маршруттарының ең жақсы нұсқаларын анықтауды ескеретін көп өлшемді талдау негізінде төрт деңгейлі математикалық модель әзірленетін болады.
Өндіріске жаңа жобалау-конструкторлық әзірлемелерді енгізу мерзімдерін қысқартуды қамтамасыз ететін технологиялық процестің ұтымды нұсқасын таңдаудың жаңа әдістемесі әзірленетін болады.
- Отандық рецензияланатын ғылыми басылым журналында 1 мақала жарияланды.
- ҒЖБССҚК ұсынған журналда немесе басқа отандық рецензияланатын ғылыми басылымдарда 1 мақала жарияланады.
- Scopus базасында CiteScore бойынша кемінде 50 процентилі бар 1 мақала жарияланады.
- Пайдалы модельге ҚР патентін алуға өтінім беріледі, Scopus базасында CiteScore бойынша кемінде 50 процентилі бар 1 мақаланы жариялау.
- ҚР-да зияткерлік меншік объектісіне құқықтарды тіркеу туралы 1 куәлік алынады, шетелдік баспада ағылшын тілінде 1 монография жарияланады.
 |
1-сурет — Біріктірілген бекіткішті сандық талдау нәтижелері
Зерттеу тобы
- Савельева Надежда Александровна – ғылыми жетекші, ҚазКҚДИ аға ғылыми қызметкері, магистр, постдокторант, ТЖМжәнеС кафедрасының аға оқытушысы.
Хирш индексі h-2, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57217129106
https://orcid.org/0000-0003-4277-1586
Scopus Author ID 57217129106.
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57217129106
- Жетесова Гульнара Сантаева – ғылыми кеңесші, т.ғ.д., ТЖМжәнеС кафедрасының профессоры.
Хирш индексі h=4 https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219845188
https://orcid.org/0000-0001-6504-3405
Researcher ID S-3369-2017
Scopus Author ID 57219845188. https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57219845188
2022- 2023 жж. жарияланымдар тізімі
- Savelyeva N., Zhetessova G., Berg A.S., Berg A.A. Development of Measuring Cycles to Compensate for Errors in Basing, Algorithms for Forming Sets of Basic Technological Processes of Mechanical Processing of Parts, cтр 5-10, Труды Университета, 3(88), 2022 (ККСОН).http://tu.kstu.kz/publication/publication/download/285 http://tu.kstu.kz/archive/issue/94
- Савельева Н.А., Жетесова Г.С., Никонова Т.Ю., Юрченко В.В., Калинин А.А., Матешов А.К., Берг А.А. Анализ существующих моделей по технологической подготовке производства, стр 142-144, Естественные и технические науки, 1(176), 2023 (РИНЦ) ISSN 1684-2626. http://i.uran.ru/webcab/system/files/journalspdf/estestvennye-i-tehnicheskie-nauki/estestvennye-i-tehnicheskie-nauki-2023-no-1/estitehnauki1.pdf
Список публикации за 2023 год
- Savelyeva N.А.1, Zhetessova G.S., Nikonova T.Yu., Reshetnikova O.S., Berg А.S., Berg А.А., Yassakov Yu.D. Prerequisites for developing a technological preparation database of small- and medium-scale machine-building industries, стр 27-33, №2, 2023, ISSN 2706-977X, https://www.mmet.kz/archives/category/archive
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Жобаның алынған нәтижелерін мақсатты тұтынушылар — бұл машина жасау кәсіпорындары, ірі және орта тау-кен кәсіпорындары, олардың негізінде жөндеу-механикалық парктері бар.
Жобаны іске асыру нәтижесінде автоматтандырылған жобалаудың формалданған әдістемесі және оның негізінде өндірістік шығындар мен сапа шығындарын төмендететін субъективті қателіктерді болдырмайтын, жобалау уақытын қысқартуды қамтамасыз ететін бір және ұсақ сериялы өндіріс жағдайында өндірісті технологиялық дайындауға арналған бағдарламалық қамтамасыз ету әзірленетін болады.
Жобаның күтілетін нәтижелерінің ғылым мен технологияның негізгі ғылыми бағыты мен сабақтас салаларын дамытуға әсері жобалау процесі мен технологияларды формалдау болып табылады, оның негізінде бағдарламалық өнім жасалады, ол әртүрлі өнімдер үшін технологиялық процестерді, соның ішінде бұрын өндіріске енбеген жаңа өнімдерді жобалауға мүмкіндік береді, бұл технологиялық қызметтердің жұмыс сапасын арттыруға, өнімді өндіру технологиясын және оның сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Бөлшектерді механикалық өңдеу арқылы технологиялық процестің математикалық модельдерін әзірлеу технологиялық шешімдерді объективті қабылдауды қамтамасыз етеді және өндіріс процесінде дайындамаларды сапалық және сандық түрлендіру динамикасын көрсетеді.
Күтілетін әлеуметтік және экономикалық әсер. Әдістеме мен бағдарламалық қамтамасыз етуді қолдану өндіріске жаңа жобалау-конструкторлық әзірлемелерді енгізу мерзімдерін қысқартуды қамтамасыз етеді, бұл олардың тиімділігін арттырудың қажетті шарты болып табылады. Халықаралық әсерлер жоғары технологиялық талап етілетін ғылымды қажетсінетін өнімнің шетелдік нарықтарға шығу мүмкіндігіне, республиканың технологиялық тәуелділігінің төмендеуіне және Қазақстанның халықаралық беделінің артуына байланысты.
Қолдану саласы. Алынған ғылыми нәтижелер ғылыми, жобалау ұйымдары, сондай-ақ жоғары оқу орындарында, бакалаврларды, магистранттар мен докторанттарды оқытуда қолданылуы мүмкін.
AP14972873 «Пайдалы қазбаларды қазып алудың толықтығын арттыру мақсатында рудалы кен орындарын игерудің үнемді технологияларын жасау» жобасы туралы: ғылыми жетекшісі – Балпанова М.Ж.
Жұмыстың өзектілігі
Қазіргі уақытта жерасты кеніштері тиімділігінің тиісті деңгейін ұстап тұрудың қолда бар барлық тау-кен-геологиялық және технологиялық ресурстарын ұтымды пайдалану мәселелері мен міндеттері барған сайын өзекті бола түсуде, бұл ретте кеншоғырларды игеру тиімділігін арттырудың маңызды резервтерінің бірі, кентіректерді кейіннен қазып алу есебінен қорларды неғұрлым толық алу деп есептеген жөн.
Көлденең және көлбеу кеншоғырларды игерудің кең таралған жүйесі кентіректерді кейіннен қазып алу (қайта қазып алу) арқылы камералық-бағаналық қазу жүйесі болып табылады. Жоғары өнімді жүйе болғанымен, алайда, елеулі кемшіліктері де бар: панельдегі кеннің жоғалымы 20…40% — ға жетіп, және тау-кен қысымының өсуінің себебінен, камераның төбесінің және кентіректердің мерзімінен бұрын қирауының салдарынан артады. Камералық-бағандық қазу жүйесіндегі негізгі конструктивтік элементтер төбе (камераның төбесі) және кентірек болып табылады.
Қазу жүйесінің конструкциялық элементтерінің кернеулі күйін бағалау бойынша теориялық және эксперименттік зерттеулердің біршама көлеміне қарамастан, осы уақытқа дейін кенорындарды қазудың технологиялық параметрлерін тиімді жобалауға түпкілікті ғылыми негізделген тәсіл жоқ. Қазу жүйесінің параметрлерін есептеудің жалпы қабылданған әдістемесі қазу тереңдігіне байланысты және нақты кен орындарында алынған эмпирикалық тәуелділіктер негізінде тазарту камераларының кентіректері мен аралықтарының параметрлерін есептеу болып табылады, ал бұл дегеніміз басқа ұқсас кен орындарында әрдайым қолдануға мүмкіндік бермейді.
Кентіректердің бұзылу фактілері бойынша кері есептеу әдістерінің нәтижелерін және төбе қабаттағы тау жынысытар массивінде сырғу қисықтарының сызықтарын құру арқылы деформация аймағын айқындау негізінде камерааралық кентіректерге жүктемелерді есептеу әдісінің нәтижелерін салыстыруды көздейтін қазу жүйесінің конструктивтік элементтерін бағалауға жаңа тәсілдеме жасау, тазарту жұмыстарының тиімділігін арттыру мәселесіне жауап болары анық.
Жобаның мақсаты тау жынысытардың әрбір литологиялық типі үшін сырғу беттердің қисықтарын құру арқылы кентіректерге жүктемені айқындау негізінде кентіректерді панельде өндіру тәртібі мен бағытын белгілеу жолымен пайдалы қазбаларды толық алуды қамтамасыз ететін кенорындарды игерудің жаңа технологияларын жасау болып табылады.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер
Жобаны іске асыру жөніндегі жұмыстардың жоспарына сәйкес жұмыстар жүргізіліп келеді.
Жерасты кеніштеріндегі ашық өңделген кеңістігі бар қазу жүйелерінде кенді алудың толықтығы мен сапасы проблемаларын зерттеу мен шешудің әлемдік тәжірибесіне шолу және талдау жасалды. Қазу жүйелерінің құрылымдық элементтерінің күйін бағалау үшін табиғи зерттеулер жүргізілді.
Тіреуіш кентіректердің жүктелу дәрежесінің (жүктеме коэффициенті) кентіректердің пішінін және сырғу беттерімен шектелген жапсарлас тау жынысы қабатының деформация аймағын ескере отырып, панельді қазудың негізгі параметрлеріне тәуелділігі анықталды.
Кентірек массивінің беріктігін олардың бұзылу фактілері бойынша кері есептеулер әдісімен анықтаулар жүргізіліп жатыр. Кентіректің бұзылуы мен деформациялануын табиғи бақылау негізінде кентірек массивінің бұзылу критерийлерін анықталуда.
Жапсарлас төбе қабатты құрайтын тау жынысытардың әрбір литологиялық типі үшін сырғу беттердің қисықтарын құру жолымен деформация аймағын айқындау негізінде, төбе қабатты құлата отырып қайта қазу кезінде камерааралық кентіректерге жүктемелерді есептеу әдістерін әзірленді (1-сурет).
 |
| 1-сурет — Жазық кен шоғырларын өндіру кезінде кентіректерге жүктемені анықтау схемасы (1 — камера; 2 — кеншоғыр; 3 — алевролиттер және аргиллиттер (босаған тау жынысы); 4 — сұр құмтас (берік тау жынысы); 5 — ығысу сызықтары; 6 – камера аралық кентірек; 7 – тосқауыл кентірегі). |
Зерттеу тобы
- 1. Балпанова Мерей Жумагалиевна — жоба жетекшісі, т.ғ.м., жоғары «Механика» мамандығы бойынша MSc, Механика каф. оқытушысы.
Хирш индексі – 1,
Researcher ID – AGM-4593-2022
ORCID — 0000-0002-1513-5317
Scopus Author ID — 57218699653
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57218699653
- Кожогулов Қамшыбек Чонмурунович – ғылыми кеңесші, т.ғ.д., Қырғыз Республикасы ҰҒА академигі, профессор, Қырғыз Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының Геомеханика және жер қойнауын игеру институты, директор.
Хирш индексі – 2
Researcher ID – AHC-5431-2022
ORCID – 0000-0002-0813-8907
Scopus Author ID – 57193738833
https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57193738833
Жарияланымдар тізімі:
1.Analysis of the roof span stability in terms of room-and-pillar system of ore deposit mining Zhienbayev, A., Zharaspaev, M., Balpanova, M., Asanova, Z., Zhakupov, B. Mining of Mineral Deposits, 2023, 17(1), страницы 129–137
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Жобаны іске асыру нәтижелері жазық және көлбеу кеншоғырларды өндіруші таукен кәсіпорындарында өнеркәсіптік қауіпсіздік деңгейін жоғарылатуға және пайдалы қазбаларды қазып алудың толықтығын арттыру мақсатында рудалы кенорындарды игерудің үнемді технологиясының алғышарттарын жасауға мүмкіндік береді.
Сол сияқты, жобаны іске асыру нәтижесінде тірек кентіректерінің және қазылған кеңістіктердің айналасындағы массивтің орнықтылығы мен ақауын бағалауды қамтитын зерттеулер кешенін (теориялық және табиғи) жүргізу нәтижелері негізінде кентіректердің қайта игеру кезеңдеріндегі орнықтылығын қамтамасыз ететін кен денелерін қазудың жаңа технологиялық схемасы әзірленеді.
Қолдану саласы: тау кен өнеркәсібі.
Ap14972951 «Геотехникалық шешімдер кешені негізінде қуаты аз кен шоғырларын қопару кезінде кеннің құнарсыздануын игеру үшін тау-кен жұмыстарын жүргізу параметрлерін оңтайландыру» ғ.ж. Мусин А.А.
Өзектілігі
Бүгінгі таңда барлық қуаты аз кен орындарында іс жүзінде кеннің құнарсыздануы шешілмеген мәселе болып табылады. Құнарсыздану салдары кенді тасымалдау және өңдеу шығындарының артуына әкеледі, сәйкесінше пайдалы қазбалардың өзіндік құны артады. Жоғарыда айтылғандарға байланысты жоғары өнімді игеру жүйелері бар қуаты аз кен шоғырларын игеру кезінде кеннің құнарсыздануын игеру ғылыми-зерттеу және практикалық жұмыстар кешенін жүргізуді талап ететін өзекті мәселе болып табылады.
Жобаның мақсаты кеннің құнарсыздануын төмендетуді қамтамасыз ететін тау-кен жұмыстарын жүргізу параметрлерін оңтайландыру әдістемесін әзірлеу үшін сыйыстырушы тау жыныстарының рейтингін анықтау бойынша геотехникалық зерттеулер кешенін жүргізу болып табылады.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер
— массивтің рейтингтік жіктемелері негізінде тау жыныстарының құрылымдық және беріктік қасиеттері бойынша мәліметтер базасы құрылды және ISRM халықаралық стандартына сәйкес Q Бартан, RQD, GSI және RMR әдістемелері бойынша массивтің рейтингі анықталды;
— Q Бартанның, RQD, RMR және GSI критерийлері бойынша массивтің рейтингтік жіктемелері негізінде кен орнының үш өлшемді блоктық моделі салынды;
— кеннің соңғы шығарындыларынан қабат асты опырылу жүйесімен қуаты аз өзектерді жетілдіру кезінде кеннің құнарсыздануын азайту үшін әзірленген әдістер мен кешенді шешімдердің техникалық-экономикалық тиімділігі негізделген;
— геотехникалық шешімдер кешені негізінде кеннің құнарсыздануын игеру үшін тау-кен жұмыстарының параметрлерін оңтайландыру бойынша ұсыныстар мен әдістемелік нұсқаулар әзірленді.
 |
| 1-сурет — Dips ПО бойынша жарықшақ жүйелерін анықтау |
 |
2-сурет — Micromine ПО бойынша құрылған GSI рейтингі бойынша геотехникалық блок моделі
Зерттеу тобы
- Мусин Айбек Абдукалыкович – ғылыми жетекші, PhD, ПҚКҚ кафедрасының аға оқытушысы.
Хирш Индексі — 4
Scopus ішіндегі автор идентификаторы: 57225333744
Researcher ID Web of Science: AGD-697-2022
ORCID ID: 0000-0001-6318-9056
- Абеуов Еркебулан Айтуганулы – ғылыми кеңесші, т.ғ.к., «Тау-кен ісі» мамандық бойынша, РМПИ кафедрасының доценті.
Хирш Индексі -2
ORCID — 0000-0002-6420-565X
Scopus Author ID — 57222604289
2023 жылғы жарияланымдар тізімі
Scopus базасында индекстелетін журналға 1 мақала жарияланды:
Mussin A., Imashev A., Matayev A., Shaike N., Kuttybayev A. «reduction of ore dilution when mining low-thickness ore bodies by means of artificial maintenance of the mined-out area» // Mining of Mineral Deposits, 2023, 17(1), 35-42 беттер.
ҒЖБССҚК ұсынған рецензияланатын шетелдік және отандық басылымдарда «Труды университета» журналына 1 мақала жарияланды
Мусин А.А., Имашев А. Ж. Абеуов Е. А., Суимбаева А. М., Абдиева Л. М. Управление разубоживанием руды путем обоснования оптимальных параметров очистных камер и целиков.
Күтілетін жариялау мерзімі-2023 жылдың қыркүйегі.
Пайдалы модельге патент алуға 1 өтінім берілді
А.А. Мусин, А.Ж. Имашев,, А.М. Суимбаева, А.Қ. Матаев «Способ снижения разубоживания руды при разработке тонких и маломощных рудных тел».
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Ғылыми-қолданбалы жұмыс кенді сырт жақтан шығару арқылы қабат асты опыру жүйесімен қуаты аз шоғырларды жетілдіру кезінде кеннің құнарсыздануын төмендетуді көздейтін геотехникалық шешімдер кешені негізінде тау-кен жұмыстарын жүргізудің тиімді параметрлерін анықтауға мүмкіндік беретін әдіспен практикада негізделген және жүзеге асырылған болып табылады.
Қолдану саласы
Зерттеу нәтижелері қуаты аз кен денелерін қабат асты опыру жүйесімен жетілдіру кезінде пайдаланылуы мүмкін.
Зерттеу нәтижелері 6В07202 «Тау-кен ісі» білім беру бағдарламасының «ПГР-де кен орындарын игеру жүйелері», 7М07202 «Тау-кен ісі» білім беру бағдарламасының «Тау-кен ісіндегі геоақпараттық жүйелер» пәні бойынша 1 PhD диссертациялар, оқу-әдістемелік кешендер дайындау кезінде пайдаланылатын болады.
AP14972877 «Көмірдің наножабынын зерттеу негізінде көмір мен газдың кенеттен шығарылуын болжау әдістерін әзірлеу» ғ.ж. Маусымбаева А.Д.
Өзектілігі
Алынған зерттеулердің нәтижелері «АрселорМиттал Теміртау» АҚ, «Индастриал Энерджи Альянс» ЖШС, «TaldyKuduk-GAS» ЖШС, «ҚазТрансГаз» АҚ, «Шұбаркөл Көмір» АҚ көмір қималары, «Жалын» қимасы, «Сарыарқа-ENERGY» ЖШС кәсіпорындарында барланған қабаттардың наноқұрылымын анықтау негізінде, осылайша шахтерлердің еңбек қауіпсіздігін сақтай отырып, көмір мен метанның кенеттен шығарылуын болжауда қолданылуы мүмкін. Зерттеу нәтижелерін көмір қабаттарының кернеулі деформацияланған күйін бағалау кезінде практикада ғана емес, сондай-ақ оқу процесінде қолдануға болады. Зерттеу нәтижелерін олардың наноқұрылымын білу арқылы көмір қабаттарының метан шығуын қарқындатуда қолдануға болады. Зерттеу нәтижелерін газ шығаруды арттыру үшін көмір қабатына әсер етудің жаңа әдістерін пайдалану кезінде қолдануға болады
Авторлар эксперименттік қондырғы әзірледі, ол болжамды аспаптар үшін пайдаланылатын болады. Аспапты жобалау кезеңінде аппараттық және бағдарламалық шешімдерді жетілдіруге арналған және кварц түтігіне оралған индуктивтілік орауышынан, құрастырылған күшеткіші, сүзгіден, фаза айналдырғышы және синхрондық түзеткіші бар бар макеттік платадан тұрады. Сондай-ақ, эксперименттік қондырғының құрамына барлық қажетті сигналдарды қалыптастыруға арналған контроллер платасы, зертханалық қуат көзі және аспаптың аппараттық бөлігін жөндеу кезеңінде сигналдардың пішіні мен деңгейлерін бақылауға арналған осциллограф кіреді
Жобаның мақсаты
Көмір мен газдың кенет шығарындыларын болжаудың инновациялық әдісін әзірлеу көмір заттарының наножабындарын зерделеу, содан кейін оларды көмір шахталарына енгізу.
Күтілетін және қол жеткізілген нәтижелер
Көмір затының беткі қабатының наноқұрылымын анықтау әдісі ұсынылған, ол көмір затындағы барлық физикалық процестерді, соның ішінде көмір мен метанның кенеттен атқылауын болжауға мүмкіндік береді. Толқынды өзгерістердің тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде пайда болатын жарықшақпен, көмір жынысы массивінің бұзылуымен және топырақтың кенеттен опырылуымен байланысы анықталды.
Барлау ұңғымаларын бұрғылау жөніндегі деректерді, барлау бұрғылау деректері бойынша гипсометриялық карталарды құруды қамтитын көмір қабаттарының атқылау қауіптілігі болжамы жүргізілді. Теориялық тұрғыдан алғанда, нанометрлік қалыңдықтағы көмір бетінің метан диффузиясы көмірдің маркасына байланысты және нанометрлік қалыңдықтағы қабаттар арасында орналасқан көмір қабатының көлемдік бөлігінен метанның диффузиясынан ерекшеленеді.
Көмір массивінің форма өзгерту энергиясын ескерумен қатар оның жылдамдығы жоғары деформациясы әсерінен қалыптасатын көмірдегі метанның масса тасымалының температуралық активациясының әсерін ескеретін көмір қабатының жарылыс қаупін болжау тәсілін жасау мәселесі ұсынылады.
ҒЖБССҚК/РҒДИ басылымдарында/ таяу және алыс шетел конференцияларының материалдарында / ҚР халықаралық конференцияларының материалдарында 1 мақала және Scopus базасында CiteScore бойынша кемінде 50 процентилі бар 1 мақала жарияланады.
 |
||
| 1-сурет — Сu катодтары (сол жақта) және 12Х18Н10Т (оң жақта) | ||
 |
||
| 2-сурет — Екі жағынан ННВ-6.6I1 орнату | ||
 |
||
3-сурет — Жабыны жоқ және жабыны бар тау-кен жабдығының бөлшектері (Fe Cu Cr Mn ni Ti)N (түсі алтын).
Зерттеу тобы
- Маусымбаева Алия Думановна – ғылыми жетекші, PhD, т.ғ.к., ҚазКҚДИ аға ғылыми қызметкері, ГПҚКБ кафедрасының аға оқытушысы.
Хирш индексі- 5
ORCID 0000-0002-7214-8026
Researcher ID E-2038-2015
Scopus Author 57144628100
- Портнов Василий Сергеевич – ғылыми кеңесші, т.ғ.д., ГПҚКБ кафедрасының профессоры.
- Хирш индексі- 6
ORCID ID 0000-0002-4940-3156
Researcher ID N-1982-2015
Scopus Author ID 55750611900
Жарияланымдар тізімі
2023 жылы жоба бойынша мақалалар мен тезистер әлі жарияланған жоқ.
Монография жарияланады, авторлары: Маусымбаева А.Д., Портнов В.С., Иманбаева С.Б. «Исследование влияния горно-геологических условий залегания пласта Д6 и его метаноносности на эффективность горных работ» (2023 г.). Монография пікір жазуға берілді.
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
— алынған нәтижелердің нысаналы тұтынушылары, оның ішінде субъектілік құрамы бойынша
Технологияда «АрселорМиттал Теміртау» АҚ, «Индастриал Энерджи Альянс» ЖШС, «TaldyKuduk-GAS» ЖШС, «ҚазТрансГаз» АҚ, «Шұбаркөл Көмір» АҚ көмір қималары, «Жалын» қимасы, «Сарыарқа-ENERGY» ЖШС кәсіпорындары экономикалық және индустриялық қызығушылық танытты.
Қолдану саласы
— Күтілетін ғылыми және әлеуметтік-экономикалық әсер;
Ғылыми әсер электрхимиялық талдау және жабындардың тозуын анықтау арқылы машина жасау бөлшектерінің сапасын өлшеуге арналған жаңа құрылғылар жасаудан тұрады.
Жобаны іске асырудың әлеуметтік әсері жастар қатарынан білікті кадрлар даярлауды және сайып келгенде, елдің зияткерлік әлеуетін арттыруды қамтиды.
Жобаны іске асырудың экономикалық әсері әртүрлі көрсеткіштерден тұрады: атом және жылу электр станцияларының, тау-кен, машина жасау және металлургия өндірісі аппаратуралары мен жабдықтарының істен шығуы және технологиялық тоқтап қалуы, есебінен жоспарланбаған шығындардың айтарлықтай төмендеуі, еңбек өнімділігінің өсуі және еңбек көлемділігінің төмендеуі, заманауи технологияларды енгізу, өнімнің материалдық сыйымдылығы мен өзіндік құнының төмендеуі, пайда мен рентабельділіктің өсуі есебінен.
АР14972815 «Дайындық қазбаларын бекіту технологиясын таңдау және негіздеу арқылы тұрақсыз массивтер жағдайындағы геомеханикалық жағдайды зерттеу» ғ.ж. Матаев А.Қ.
Өзектілігі
Хромтау кен орнындағы шахта аймағының кен орнында дунит бойынша серпентиниттер кеңінен дамыған. Пироксендік дуниттер бойынша серпентинит сирек кездеседі. Тау жыныстарының аталған түрлері Жер бетінен 35÷110 м тереңдікке дейін таралады. Құрғау дәрежесінің максимум мәні 10-20 м тереңдікте байқалады. Мұнда тау жыныстары ұсақ түйіршікті жыныстардан түзіліп, саз массасына айналды.
Жүргізілген зертханалық зерттеулер бойынша тау жыныстарының төрт негізгі инженерлік-геологиялық кешені анықталды [8,9,12].
Жобаның мақсаты
Жұмыстың мақсаты әзірлеу жүйесін пайдалану кезінде -480 м горизонтта тазарту жұмыстарының әсер ету шекарасындағы тау жыныстары массивіндегі кернеулі деформацияланған жағдайды (ҚҚС) болжау болып табылады, сондай-ақ Хромтау кен орнының шахтасында қолданылатын бекіткіш түрлерінің жүк көтергіштігін есептеу.
Күтілетін нәтижелер
Жобаны іске асыру нәтижесінде:
— шахтаны игерудің тау-кен-геологиялық және тау-кен техникалық жағдайларын талдау, кернеулі-деформациялық жай-күйді анықтау әдістемелерін талдау, сондай-ақ тау жыныстары массивінің кернеулі-деформациялық жай-күйін сандық талдау;
— тиімді сандық әдістерді қолдануға негізделген және қазу учаскесіндегі «тау-кен-геомеханикалық» жағдай болжамының сенімділігін арттыруға мүмкіндік беретін массивтің ҚҚС болжамды бағасы.
— сыйыстырушы тау жыныстарындағы және кен массивіндегі қазбалардың бекіткішке жүктемелерінің шамаларын есептеу және сандық талдау негізінде шахтада қолданылатын бекіткіш түрлерінің көтергіш қабілетін есептеу;
- Web of Science дерекқорында импакт-фактор бойынша алғашқы үш квартилдің журналдарында кемінде 2 (екі) мақала жарияланады немесе Scopus дерекқорында citescore бойынша кемінде 50 процентилі болады.
- ҒЖБССҚК ұсынған рецензияланатын шетелдік және(немесе) отандық басылымдарда кемінде 2 мақала және(немесе) шолулар жарияланады.
- Қазақстандық патенттік ведомствода 1 патент алу жоспарлануда.
- Зерттеу нәтижелері 6В07202 «Тау-кен ісі» білім беру бағдарламасының «Тау-кен кәсіпорындарының құрылысы», 7М07202 «Тау-кен ісі» білім беру бағдарламасының «Тау-кен ісіндегі геоақпараттық жүйелер» пәні бойынша 1 PhD диссертациялар, оқу-әдістемелік кешендер дайындау кезінде пайдаланылады.
Зерттеу тобы
- Матаев Азамат Қалижанұлы — ғылыми жетекші, PhD, ғылыми жетекші, ПҚКҚ кафедрасының аға оқытушысы.
Хирш индексі- 6
ORCID — 0000-0001-9033-8002
Researcher ID – D-3766-2019
Scopus Author ID – 57219561578
- Абеуов Еркебулан Айтуганович – ғылыми кеңесші, т.ғ.к., ПҚКҚ кафедрасының доценті.
Хирш индексі- 2
ORCID iD – 0000-0002-6420-565X
Scopus Author ID — 57222604289
Әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат
Зерттеу нәтижелері 6В07202 «Тау-кен ісі» білім беру бағдарламасының «Тау-кен кәсіпорындарының құрылысы», 7М07202 «Тау-кен ісі» білім беру бағдарламасының «Тау-кен ісіндегі геоақпараттық жүйелер» пәні бойынша 1 PhD диссертациялар, оқу-әдістемелік кешендер дайындау кезінде пайдаланылады.
2023 жылғы жарияланымдар тізімі
ҒЖБССҚК ұсынған рецензияланатын шетелдік және отандық басылымдардың «Труды университета» журналына 1 мақала жариялауға қабылданды. Матаев А.Қ., Абеуов Е.А., Зейтинова Ш.Б., Шәйке Н.Қ., Lozynskyi V. Исследование геомеханической ситуации в массиве горных пород в зоне влияния очистных работ в условиях шахты Хромтауского месторождения.
Қазақстандық патенттік ведомствода пайдалы модельге патентке 1 өтінім жіберілді. Матаев А.Қ., Мусин А.А., Имашев А.Ж., Абеуов Е.А., Суимбаева А.М., Жунисбекова Г.Ж.